Innowacja to słowo, które w kontekście funduszy europejskich odmieniane jest przez wszystkie przypadki. Bycie innowacyjnym wiąże się bowiem z koniecznością ponoszenia sporych nakładów finansowych. Innowacje dają szansę na ponadprzeciętne dochody, ale jednocześnie wiążą się z dużo większym ryzykiem i wymagają kapitału. Z jakich programów w tej perspektywie mogą skorzystać przedsiębiorcy szukający finansowania na realizację innowacyjnych przedsięwzięć? Czego mogą oczekiwać przedsiębiorcy w kolejnej perspektywie?

Innowacyjny pomysł pod skrzydłami Platformy Startowej

Jedną z możliwości zrealizowania innowacyjnej idei będącej na bardzo wczesnym etapie są Platformy Startowe. Każdy pomysłodawca, który założy swoją firmę w jednym z województw Polski Wschodniej zgłosić się do jednej z czterech platform, aby uzyskać pomoc ekspertów w rozwinięciu swojego pomysłu i doprowadzenia go do postaci dopracowanej koncepcji biznesowej. Uczestnicy programu oprócz mentoringu i wsparcia ekspertów mogą liczyć na wynajem powierzchni biurowej, pomoc księgową czy dostęp do kontaktów biznesowych, które są często cenniejsze niż same pieniądze. Proces inkubacji pod skrzydłami Platformy Startowej ma na celu przygotowanie nowego biznesu do konfrontacji z rynkowymi realiami.

Nabory projektów do inkubacji prowadzą jeszcze cztery Platformy Startowe:

• Wschodni Akcelerator Biznesu
• Hub of Talents 2
• Startup Heroes
• Start in Podkarpackie

W dotychczasowych naborach do dziewięciu funkcjonujących Platform Startowych wpłynęło 9 tys. pomysłów na innowacyjny biznes. Pod skrzydła inkubatora wybranych zostało 1200 z nich, by następnie pod okiem praktyków od finansów, prawa, marketingu, sprzedaży pracować nad ich wprowadzeniem na rynek. Wśród nich nie brakuje takich, które mają za sobą większe i mniejsze sukcesy. Są wśród nich przedsięwzięcia z różnych branż i sektorów od IT i automatyki przez  transport aż po energetykę, e-medycynę czy ekologię.

Po dopracowaniu koncepcji biznesowej  (tj. zakończeniu tzw. „inkubacji”) można starać się o dotację inwestycyjną (do 1 mln zł.) na wdrożenie pomysłu w życie.

1 mln zł dofinansowania dla start-upu

Start-upy, które z powodzeniem przeszły cały proces inkubacji w ramach programu Platform Startowych, mogą w kolejnym kroku ubiegać się o dotację na rozwój swojego przedsięwzięcia. Aby ubiegać się o bezzwrotną dotację w kwocie nawet 1 mln zł, autorzy projektu muszą uzyskać pozytywną rekomendację ze strony platformy, w której przedsięwzięcie „dorastało”.

Nie ma możliwości, by o środki na rynkowy debiut mógł pozyskać projekt, który wcześniej nie przeszedł etapu inkubacji na platformie. Etap finansowania realizowany jest w konkursu 1.1.2 POPW „Rozwój startupów w Polsce Wschodniej”. Kwota dofinansowania może stanowić maksymalnie 85 proc. kosztów kwalifikowanych. Wartość pojedynczego wsparcia zależy od analizy ekspertów oraz indywidualnego zapotrzebowania danego projektu.

Start-up może przeznaczyć dofinansowanie na:

• zakup usług doradczych i eksperckich związanych z rozwijaniem modelu biznesowego
• wynagrodzenie pracy personelu projektu
• zakup środków trwałych, surowców lub materiałów oraz wartości niematerialnych i prawnych
• organizację i przeprowadzenie działań, w tym promocyjno-informacyjnych, służących ekspansji rynkowej, w tym międzynarodowej

W dziewiątej rundzie konkursu „Rozwój startupów w Polsce Wschodniej” przyznano w sumie 11 mln zł, które trafiły na konta 12 młodych spółek. Na liście wspartych pomysłów znalazły się przedsięwzięcia z różnych branż, sektorów gospodarki oraz nakierunkowane na różne rynki. Autorzy systemu do budowy scenografii oparty w 100% na materiałach pochodzących z recyklingu pozyskali kwotę 999 tys. zł. Z kolei pomysłodawcy Actistraw słomki z aktywnym filtrem otrzymali 643 tys. zł dotacji na rozwój przedsięwzięcia. Osmia 4.0 , czyli innowacyjny system do hodowli pszczół został wsparty kwotą 997 tys. zł.

Na konto spółki BIOmesh trafi kwota 999 tys. zł na realizację platformy monitorowania ryzyka pleśni przechowalniczej w produktach spożywczych. Również kwotę 999 tys. zł pozyskała spółka Einfleer, która zamierza wprowadzić na rynek rozwiązanie do zarządzania pojazdami elektromikromobilności i tworzenia mini-flot. Pomysł systemu wykrywania obiektów na płaskich powierzchniach portu lotniczego otrzymał wsparcie w kwocie 992 tys. zł.

Po pieniądze na innowacyjny projekt zapukaj do inwestora

Oferta funduszy europejskich skierowana do innowacyjnych start-upów obejmuje także programy zasilające w kapitał fundusze Venture Capital. To te podmioty następnie wspierają środkami oraz swoim know-how projekty na bardzo wczesnym etapie rozwoju. Podmiotem wiodącym w ramach tego programu jest PFR Ventures.

Inicjatywa daje start-upom dostęp do kilu instrumentów uzależnionych od etapu rozwoju przedsięwzięcia. Od instrumentu Starter, który oferuje pomoc na etapie inkubacji połączoną z wsparciem finansowym, po zastrzyk finansowy dla firm, które etap seed mają już za sobą. Wszystkie te instrumenty łączy ścisła współpraca między start-upem a inwestorem, który oprócz kapitału zapewnia dostęp do kontaktów biznesowych i know-how.

Dotacja na przygotowanie wniosku o dotację

Przedsiębiorcy zainteresowani pozyskaniem unijnego wsparcia mają także możliwość zdobycia środków na przygotowanie wniosku o dotację. Mowa o programie Granty na Eurogranty. Celem konkursu jest sfinansowanie kosztów przygotowania projektu planowanego do realizacji w ramach jednego z programów Unii Europejskiej, w szczególności: Horyzont 2020, COSME, Kreatywna Europa, LIFE. Inicjatywa pozwala pozyskać finansowanie na pokrycie kosztów związanych z ubieganiem się o eurogrant. Maksymalna kwota dofinansowania może sięgnąć nawet 280 tys. zł.

Pozyskane środki można przeznaczyć na:

• sfinansowanie kosztów usługi doradczej, dzięki której firma przygotuje projekt
• sfinansowanie kosztów opracowania studium wykonalności lub dokumentu równoważnego, jeśli jest wymagane w danym Programie UE
• organizację spotkań związanych z przygotowaniem projektu, w tym koszty poszukiwania partnerów projektu oraz koszty podróży służbowych i wynagrodzeń pracowników biorących udział w spotkaniach, a także koszty prezentacji wniosku o dofinansowanie/aplikacji przed komisją oceny projektów powołaną przez organizatora konkursu
• sfinansowanie kosztów tłumaczenia dokumentacji aplikacyjnej przedkładanej organizatorowi konkursu

Warto dodać, że przedsiębiorcy nad Wisłą coraz lepiej sobie radzą w konkurencji z podmiotami z całej Europy. Przykładowo w programie Horizon2020, firmy i przedsiębiorcy łącznie pozyskali ponad 172 mln euro. Wśród nich prym wiedzie sektor małych i średnich przedsiębiorstw z wynikiem 116,11 mln euro, czyli rezultatem dwukrotnie wyższym niż w latach 2007-2013.

Gwarancje kredytowe dla firm

BiznesMax POIR to oferta gwarancji bankowych z dotacją dla firm, które pomimo pandemii i ogólnego spowolnienia gospodarczego nie chcą rezygnować z rozwoju firmy i inwestycji także w innowacyjne projekty. Program zakłada udzielanie gwarancji za pośrednictwem Banku Gospodarstwa Krajowego. Intrumentem pomocowym jest bezpłatna gwarancja spłaty kredytu, która dzięki udziałowi Funduszy Europejskich z POIR pozwala na łatwiejszy i tańszy dostęp do pieniędzy, zarówno celem ich przeznaczenia na inwestycje i rozwój firmy jak i na zabezpieczenie bieżących potrzeb (tj. kredyt odnawialny).

Program gwarancji BGK przeznaczony jest dla mikro, małych i średnich firm, które spełniają kryteria wskazane przez bank lub realizują projekt wpisujący się w jedną z 10 kategorii inwestycji z efektem ekologicznym. Szczegółowe kryteria oraz kategorie dostępne są na stronie bgk.pl. Gwarancja udzielana jest we współpracy z kredytującym bankiem. Gwarancja może objąć do 80% kwoty kredytu i nie więcej niż 2,5 mln euro. Gwarancja na kredyt odnawialny udzielana jest na 39 miesięcy a na kredyty z przeznaczeniem finansowania inwestycji do 20 lat.

STEP, czyli sprawdź swój innowacyjny pomysł

Jednym z programów dostępnych dla innowatorów i pomysłodawców, którzy szukają wsparcia w zweryfikowaniu swojej idei i znalezieniu dla niej odpowiedniego instrumentu finansowania jest inicjatywa STEP. Celem programu realizowanego przez Ministerstwo Funduszy i Polityki Regionalnej jest wspieranie inicjowania działalności innowacyjnej.

Program oferuje przedsiębiorcom dwie ścieżki wsparcia:

- Ścieżka I – wstępna weryfikacja pomysłu na innowacyjny projekt. To bezpłatna pomoc doświadczonych ekspertów branżowych, którzy pomagają przedsiębiorcom w gotowym pomysłem na nowy produkt powstały z wykorzystaniem prac B+R, w znalezieniu odpowiedniego finansowania z Funduszy Europejskich oraz współpracują indywidualnie z firmą w celu doprowadzenia pomysłu do etapu projektu, który spełnia kryteria oceny w Programie Inteligentny Rozwój. To pomoc szyta na miarę konkretnych branż, konkretnych pomysłów i firm.

- Ścieżka II  – Innovation Coach to pomoc dla przedsiębiorców w rozpoczęciu działalności innowacyjnej bazującej na pracach badawczo-rozwojowych. Wsparcie realizowane jest we współpracy z Krajowym Punktem Kontaktowym Programów Badawczych Unii Europejskiej. Pomoc skoncentrowana jest na firmach, które widzą potrzebę wprowadzenia innowacji w przedsiębiorstwie, ale nie wiedzą, jak ten proces rozpocząć. Wsparcie dla tych, którzy chcą, ale nie wiedzą od czego zacząć.

Co otrzymuje przedsiębiorca: W ramach II ścieżki przedsiębiorstwo otrzymuje bezpłatne wsparcie w formie analizy potencjału i potrzeb przedsiębiorstwa wykonanej przez dedykowanego coacha innowacji tj. doświadczonego eksperta branżowego. Ekspert posiada wiedzę i doświadczenie w sektorze, w którym pracuje firma, a jednocześnie dysponuje wiedzą z zakresu możliwości pozyskania przez firmę Funduszy Europejskich.

Ekspert przeanalizuje branżę, środowisko i dotychczasowe doświadczenie firmy i zbada jej potencjał, możliwości i zasoby w zakresie B+R+I – sytuację finansową, kadrową, infrastrukturalną, kulturę innowacji. W wyniki bezpośredniej współpracy z ekspertem, firma może liczyć na otrzymanie konkretnych rekomendacji, co do tego w jakich obszarach może rozwijać innowacje, od czego zacząć i z kim tj. z jakimi instytucjami (ośrodkami naukowymi). Ekspert wskaże też możliwości pozyskania środków na innowacje z unijnych pieniędzy.

Na koniec współpracy w ramach STEP przedsiębiorca otrzymuje raport z pełnym opisem mocnych i słabych stron swojego projektu. Dokument zawiera także rekomendacje dotyczące tego, do którego konkretnie konkursu kwalifikuje się dany projekt. Podsumowanie wskazuje również, co przedsiębiorca może poprawić, żeby spełnić spełnić kryteria dofinansowania Funduszy Europejskich. 

Sieć Otwartych Innowacji, czyli granty na transfer technologii

Z dostępnych instrumentów wsparcia dla innowacyjnych firm warto także wspomnieć o dofinansowaniu przyznawanym w ramach Sieci Otwartych Innowacji. Są to granty na transfer technologii dla sektora MŚP. Instrument wsparcia zakłada pomoc finansową dla firm, które chcą wdrożyć innowację produktową lub procesową. Obecnie trwa nabór wniosków, który ruszył 8 października.

Ważnym czynnikiem decydującym o możliwości pozyskania finansowania jest to, aby przy wdrażana innowacja była znana i stosowana na rynku krajowym nie dłużej niż 3 lata. W przypadku innowacji o charakterze globalnym nie może być ona znana dłużej niż 5 lat.  Warunkiem wstępnym jest też to, że projekt musi dotyczyć innowacji na poziomie gotowości technologicznej TRL 7 lub wyższej. Oczekuje się zatem, że prototyp jest już zbliżony do finalnej wersji, zachowuje się podobnie do finalnej wersji.

Jaka kwota dofinansowania: dotacja od 150 tys. zł do 200 tys. euro

Wkład własny: dotacja może sięgać maksymalnie 70 proc. wartości projektu, przedsiębiorca zapewnia 30 proc. wkładu własnego

Data ogłoszenia konkursu: 10 września 2021 r.

Rozpoczęcie naboru wniosków: 8 października 2021 r.

Zakończenie naboru wniosków: 15 grudnia 2021 r. (lub do wyczerpania alokacji)

Budżet konkursu:  5 500 000 zł

Nowa perspektywa – co już wiemy?

Nowa perspektywa unijna na lata 2021-2027 ma jeszcze wiele pytań i kwestii, które z biegiem czasu będą doprecyzowane. Niezależnie od tego przedsiębiorcy już dziś powinni szykować się na wysyp programów, w których każda firma zainteresowana pozyskaniem finansowania na innowacyjne projekty znajdzie coś dla siebie. Poniżej zebraliśmy najważniejsze informacje dotyczące nowej perspektywy.

• 7,9 ml euro w ramach programu FENG (następca POIR), czyli Fundusze Europejskie dla Nowoczesnej Gospodarki. Aż 4,4 mld euro z tej kwoty to środki na modułowe projekty związane z inicjowaniem i wdrażaniem innowacyjnych rozwiązań w firmach. Kluczowe jest to, aby projekty uwzględniały obowiązkowy moduł prac badawczo-rozwojowych lub przewidywały inwestycje w infrastrukturę B+R. To działania B+R mają być źródłem nowych produktów czy usług. FENG to następca Programu Inteligentny Rozwój, który w latach 2014-2020 finansował rozwój innowacji. Kluczowe do zakwalifikowania się danego przedsięwzięcia było to, aby wpisywało się ono w zakres Krajowych Inteligentnych Specjalizacji. Podobnie będzie w nadchodzącej perspektywie. Projekty finansowane w ramach FENG będą musiały wpisywać się w Krajowa Inteligentną Specjalizację.
• 2,5 mld euro unijnych funduszy dla Polski Wschodniej (FEPW) z czego 0,5 mld euro zarezerwowano na wsparcie przedsiębiorczości i innowacji
• kontynuacja programu Platform Startowych – inicjatywy, dzięki której pomysłodawcy mogą sprawdzić swój pomysł w trakcie inkubacji pod okiem doświadczonych ekspertów
• nie zabraknie środków na programy regionalne wspierające projekty z branż mających szczególne znaczenie dla rozwoju regionalnej gospodarki
• duży nacisk na B+R. Ten element niejednokrotnie będzie stanowił przepustkę do uzyskania dotacji w nowej perspektywie 2021-2027
• w ramach FENG to inteligentne specjalizacje zróżnicowane dla poszczególnych województw będą wyznaczały kierunki dla projektów, które będą ubiegały się o dotacje. To one muszą być drogowskazem dla firm szukających pomysłu i inspiracji w nowej perspektywie unijnej
• przedsięwzięcia zakładające zakup środków trwałych nie będą mogły liczyć na bezzwrotne dotacje. Wsparcie będzie miało charakter zwrotny lub mieszany
• kontynuacja programów wspierających projekty wzornicze
• planowany jest program preferencyjnych pożyczek dla branży turystycznej

Polska kraj (nie) przyjazny innowacjom?

W najnowszym zestawieniu Global Innovation Index Polska zajęła 40 pozycję pod względem innowacyjności. Nasz kraj wyprzedziły m.in. Czechy, Węgry, Słowenia, Słowacja, Bułgaria, a także Litwa, Łotwa i Estonia. Warto jednak zaznaczyć, że między 2007 a 2021 r. Polska przesunęła się w rankingu o 16 pozycji w górę. Jeszcze w roku 2007 Polska plasowała się na 56 pozycji zestawienia przygotowywanym przez WIPO (Światowa Organizacja Własności Intelektualnej).

Jednocześnie z przygotowanego przez Spotdata raportu „Jak zmieniała się innowacyjność polskiej gospodarki od 2004 roku” wynika, że Polska - mimo iż ma jeszcze wiele do zrobienia - to nadrabia dystans pod względem innowacyjności do krajów pod tym względem lepiej rozwiniętych.

Okres analizowanych 15 lat to systematyczne przesuwanie się Polski z dalekich miejsc w różnych zestawieniach 27 krajów UE na pozycje bliższe unijnej średniej. Jeszcze lepiej sytuacja wygląda, jeśli analizuje się tempo tych zmian. Przykładem mogą tu być wydatki Polski na badania i rozwój. O ile wciąż daleko nam do poziomu Szwecji, która na ten cel przeznacza 3,4 proc. PKB, to z wartością 1,32 proc. awansowaliśmy z 20 na 15 miejsce wszystkich krajów UE. W analizowanych okresie wydatki na badania i rozwój w krajach całej Unii Europejskiej wzrosły się o 0,4 punktu procentowego. W tym samym czasie nad Wisłą wydatki te wzrosły o 0,8 punktu procentowego. Jak zaznaczają autorzy raportu, był to jeden z najwyższych wzrostów wśród państw w UE.

Biorąc pod lupę wydatki krajowe na badania i rozwój w przeliczeniu na 1 mieszkańca, to Polska może się pochwalić procentową zmiana tej wielkości (w latach 2004-2019) na poziomie 411 proc. To daje nam pozycję wicelidera zestawienia zaraz za Bułgarią, która zanotowała wzrost o 430 proc. Co ciekawe w tym samym czasie w całej UE wydatki na B+R na 1 mieszkańca wzrosły o 75 proc.

Innowacje – co mamy do zrobienia?

Obszarem, w którym Polska zanotowała najmniejszą poprawę i ma najwięcej do zrobienia, jest liczba wniosków patentowych. Pod tym względem przed naszym krajem duża praca do wykonania, by nad Wisłą powstawało więcej idei na poziomie, który można opatentować, a następnie komercjalizować w skali nie tylko krajowej. Obecny stan najlepiej oddają liczby, wedle których pod względem wniosków patentowych złożonych do European Patent Office w 2020 r. w przeliczeniu na 1 milion mieszkańców, Polska zajęła odległe 21. miejsce wśród krajów Unii Europejskiej.

 Powyższe dane są jednoznaczne, ale jednocześnie wiemy, nad czym musimy pracować i na co kłaść największy nacisk. Są obszary, w których szybko doganiamy kraje najbardziej rozwinięte, ale nie brakuje takich, gdzie wysiłki muszą zostać zintensyfikowane. Zbliżająca się wielkimi krokami nowa perspektywa unijna da Polsce wszelkie instrumenty, by to zrobić. Oferta finansowania innowacyjnych przedsięwzięć opartych na badaniach i współpracy z nauką będzie bogata. To, jak ją spożytkujemy, zależy tylko od nas.